Prawo na świecie
Różne formy medycznie wspomaganego umierania są legalne w różnych krajach. Pełny dostęp do obu form medycznie wspomaganego umierania, tj. aktywnej eutanazji i wspomaganego samobójstwa są obecnie dopuszczone prawnie w Europie tylko w Holandii, Belgii, Luksemburgu i Hiszpanii, a poza Europą w Kanadzie, Kolumbii, Nowej Zelandii, niektórych stanach Australii i USA.
Prawo do wspomaganego umierania zostało wywalczone wbrew sprzeciwowi Kościołów i partii politycznych z nim związanych, a także wbrew protestom konserwatywnych kręgów lekarskich.
W wielu krajach europejskich prawo pozwala jedynie na tzw. pasywną eutanazję polegającą na zaprzestaniu uporczywej (daremnej) terapii, co można uznać za okrutne traktowanie, skazujące umierających na śmierć z głodu i pragnienia (Jean-Luc Romero).
EUROPA
Prawo do wspomaganego umierania zostało wywalczone wbrew sprzeciwowi Kościołów i partii politycznych z nim związanych, a także wbrew protestom konserwatywnych kręgów lekarskich. W wielu krajach europejskich prawo pozwala jedynie na tzw. pasywną eutanazję polegającą na zaprzestaniu uporczywej (daremnej) terapii, co można uznać za okrutne traktowanie, skazujące umierających na śmierć z głodu i pragnienia (Jean-Luc Romero).
Niderlandy
Eutanazja oraz medycznie wspomagane samobójstwo są otwarcie praktykowane w Holandii od 1973 roku. Wtedy w sprawie lekarki, która na prośbę swojej ciężko chorej matki podała jej śmiertelną dawkę morfiny, zapadł wyrok więzienia w zawieszeniu. Wielu holenderskich lekarzy podpisało wówczas list otwarty do ministra sprawiedliwości, deklarując, że popełnili takie samo "przestępstwo". Konserwatywne Holenderskie Stowarzyszenie Lekarzy, które sprzeciwiało się samobójstwom z pomocą lekarzy, zwróciło się do sądu o rozstrzygnięcie. W 1984 r. Sąd Najwyższy wydał orzeczenie dekryminalizujące dobrowolną eutanazję i medycznie wspomagane samobójstwo, a w 2002 r. zalegalizowano te procedury ustawą.
Sposób podawania środka letalnego:
- Doustnie, samodzielnie przez pacjenta w obecności lekarza
- Dożylnie/infuzja wykonane przez lekarza
Wymogi prawne:
- Pacjent musi zamieszkiwać w Niderlandach
- Musi mieć diagnozę nieuleczalnej choroby (fizycznej lub psychicznej)
- Być dotknięty nieznośnym cierpieniem bez szans na poprawę
- Musi samodzielnie podjąć decyzję będąc w stabilnym stanie psychicznym
- Wiek 12 + (lub niższy zgodnie z Protokołem z Groningen)
- Pacjent w wieku 12-16 musi posiadać zgodę rodziców/opiekunów
- Lekarz i pacjent muszą udowodnić historię leczenia (zapobieganie "turystyce eutanazyjnej")
- Dozwolone użycie dyrektyw antycypacyjnych sporządzonych przez lekarza prowadzącego
Procedura
- Lekarz prowdzÄ…cy zapewnia przestrzeganie procedur prawnych
- Drugi niezależny lekarz musi zaopiniować wniosek i potwierdzić zgodę na eutanazję
- Lekarz musi być obecny przy przyjmowaniu przez pacjenta doustnego preparatu
- Kontrola post-mortem prowadzona przez lekarza – eksperta etyki medycznej oraz przez prawnika w celu potwierdzenia prawidłowości przeprowadzenia procedury, a także przez regionalne komisje kontroli
Belgia
Przełomowym momentem w dyskusji o eutanazji w Belgii było odsunięcie od władzy w wyborach z 1999 r. flamandzkich i walońskich partii chrześcijańsko-demokratycznych. Wraz z pojawieniem się nowego rządu, składającego się z koalicji socjalistów, liberałów oraz partii ekologicznych, w 2002 r. roku uchwalono Ustawę o eutanazji wzorowaną na modelu holenderskim. Te same organizacje katolickie, które sprzeciwiają się aborcji, starają się przy pomocy propagandy opartej na kłamstwach doprowadzić do zmiany prawa.
Sposób podawania środka letalnego:
- Doustnie, samodzielnie przez pacjenta w obecności lekarza
- Dożylnie/infuzja wykonane przez lekarza
Wymogi prawne:
- Dostępne dla obcokrajowców
- Nie ma obowiązku posiadania diagnozy nieuleczalnej choroby przez dorosłych
- Nieletni muszą mieć diagnozę nieuleczalnej choroby oraz zgodę opiekunów lub przedstawiciela prawnego
- Brak dolnej granicy wieku, ale konieczność konsultacji z dziecięcym psychiatrą lub psychologiem
- Użycie dyrektyw antycypacyjnych możliwe w przypadku, gdy pacjent jest trwale nieprzytomny
Procedura:
- Lekarz prowadzÄ…cy zapewnia przestrzeganie procedur prawnych
- Drugi niezależny lekarz sprawdza i potwierdza zgodę na wniosek o eutanazję
- Lekarz musi być obecny przy przyjmowaniu przez pacjenta doustnego preparatu
- Kontrola post-mortem prowadzona przez lekarza – eksperta etyki medycznej oraz przez prawnika w celu potwierdzenia prawidłowości przeprowadzenia procedury
Luksemburg
Parlament Luksemburgu w 2008 r. przyjął ustawę legalizującą skracanie na żądanie życia osobom ciężko chorym, która weszła w życie w 2009 r. wbrew sprzeciwowi Kościoła katolickiego, konserwatywnej większości środowisk medycznych oraz rządzącej Partii Chrześcijańsko-Społecznej.
Sposób podawania środka letalnego:
- Doustnie, samodzielnie przez pacjenta w obecności lekarza
- Dożylnie/infuzja wykonane przez lekarza
Wymogi prawne:
- Pacjent musi rozpocząć proces gdy jest świadomy
- Musi być pełnoletni, od 16-go roku życia pacjent może rozpocząć proces za zgodą rodziców/opiekunów
- Musi mieć diagnozę terminalnego stadium choroby z niepomyślnym rokowaniem (bez nadziei na poprawę)
- Musi być dotknięty cierpieniem fizycznym
- Musi wykazać się posiadaniem historii leczenia u danego lekarza
Procedura:
- Pacjent musi złożyć wniosek na piśmie
- Może wskazać osobę, która wypełni wniosek, jeśli nie jest już w stanie zrobić tego samodzielnie
- Lekarz prowadzący musi przeprowadzić dokładną weryfikację wniosku
- Wniosek musi być zweryfikowany przez drugiego lekarza
- Po zakończeniu dwustopniowej weryfikacji (dwóch lekarzy), lekarz prowadzący składa wniosek do zatwierdzenia przez 2 organy: Krajowe Centrum Kontroli i Komisję Kwalifikacyjną.
- Wniosek może być w każdej chwili wycofany przez pacjenta
Szwajcaria
W Szwajcarii, gdzie samobójstwo nie jest przestępstwem od 1942 r. , (Art. 115 kk) penalizuje się medyczne wspomaganie samobójstwa, tylko jeżeli jest ono motywowane przesłanką egoistyczną. Jednak konserwatywne kręgi lekarskie sprzeciwiają się depenalizacji eutanazji (Art. 114 kk), która jest w Szwajcarii nielegalna. Biorąc pod uwagę, że w Szwajcarii legalne jest przyjęcie letalnej dawki środka medycznego, a ewentualna rola lekarza w tym procesie nie jest wyraźnie określona, każdy może ubiegać się i uzyskać pomoc medyczną w samobójstwie w organizacjach pozarządowych, które nie są zarejestrowane jako jednostki szpitalne. Organizacje pozarządowe (np. Dignitas, Eternal Spirit, Pegasos) pozwalają obcokrajowcom na rejestrację i wykonanie medycznie wspomaganego samobójstwa w lokalach organizacji.
Sposób podawania środka letalnego:
- Samodzielnie przez pacjenta (doustnie lub dożylnie)
- W związku z nieprecyzyjnym prawem w tym zakresie, osoby trzecie mogą udzielić pacjentowi pomocy w podaniu medykamentu w lokalu organizacji.
Wymogi prawne:
- Dostępne dla każdej dorosłej osoby bez względu na obywatelstwo i miejsce zamieszkania, co czyni Szwajcarię popularnym miejscem dla osób w terminalnym stanie choroby czy osób starszych, które poszukują możliwości bezbolesnego zakończenia życia.
- Procedura:
Każda z organizacji stosuje nieco odmienne procedury, np. Dignitas (jedna z najpopularniejszych w Europie) wymaga uprzedniego uzyskania członkowstwa w organizacji.
Koszt
- Różni się w zależności od organizacji (ustawa zabrania czerpania zysku z procedury)
- Dignitas stosuje znaczące zniżki dla osób zamieszkujących w Szwajcarii
- Obcokrajowcy przyjeżdżający do Szwajcarii muszą przygotować się na koszt tysięcy euro
- W związku ze znacznymi różnicami dotyczącymi wymogów, procedury i kosztu, w interesie pacjenta leży skontaktowanie się z poszczególnymi organizacjami w celu omówienia możliwych opcji.
Hiszpania
W Hiszpanii od marca 2021 r. eutanazja i wspomagane samobójstwo są legalne. VOX i inne prawicowe partie zaskarżyły ustawę do Trybunału Konstytucyjnego jako sprzeczną z fundamentalnym prawem do życia. W marcu 2023 r. Trybunał Konstytucyjny odrzucił skargę, uznając, że ustawa o eutanazji w uchwalonym brzmieniu jest zgodna z konstytucją. W 2021 r. 73% respondentów całkowicie popierało prawo do eutanazji, 10 % było całkowicie przeciwnych.
Sposób podawania środka letalnego:
- samodzielnie przez pacjenta
- przez kompetentnego pracownika medycznego
Wymogi prawne:
- Pacjent musi być pełnoletni
- Musi być obywatelem hiszpańskim lub mieć prawo stałego pobytu w Hiszpanii
- Musi mieć diagnozę poważnej lub nieuleczalnej choroby lub znajdować się w stanie powodującym cierpienie fizyczne lub psychiczne nie do zniesienia lub być dotkniętym poważną niepełnosprawnością albo zagrożonym poważnym kalectwem
Procedura:
- Pacjent musi zainicjować procedurę u swojego lekarza prowadzącego, który przedstawi pacjentowi diagnozę i możliwości opieki paliatywnej
- Musi złożyć wniosek na piśmie i ponowić go w odstępie 15 dni
- Musi być “w pełni przytomny i świadomy" w momencie składania wniosku
- Może skorzystać ze zgody uprzednio wyrażonej na piśmie i poświadczonej przez inną osobę, która została wskazana przez pacjenta w obecności pracownika służby zdrowia
- Lekarz stwierdza, że pacjent spełnia warunki do zatwierdzenia decyzji o eutanazji i wyraża zgodę na procedurę
- Konieczne jest uzyskanie potwierdzenia przez drugiego lekarza i zgoda zespołu kwalifikującego
- Lekarz ma prawo odmówić udziału w eutanazji na podstawie klauzuli sumienia
Koszt:
Bezpłatnie w ramach usług świadczonych przez publiczną służbę zdrowia
Uwagi:
Hiszpańskie media upubliczniły częste przypaki “instytucjonalnego opóźniania" rozpatrywania wniosków o eutanazję.
Austria
Wspomagane samobójstwo jest w Austrii legalne od grudnia 2022 r. Czynna eutanazja pozostaje w tym kraju nadal zakazana. Austriacki parlament przegłosował ustawę dopuszczającą eutanazję po tym, jak Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w tej sprawie, znosząc obowiązujący wcześniej zakaz wspomaganego samobójstwa i uznał prawo do wspomaganego samobójstwa za prawo do samostanowienia. Wcześniej według austriackiego prawa każdemu, kto nakłaniał do popełnienia samobójstwa lub w nim pomagał innej osobie, groziło do pięciu lat więzienia.
Sposób podawania środka letalnego:
- samodzielnie przez pacjenta
Wymogi prawne:
- Dostępne tylko dla obywateli austriackich lub osób zamieszkałych na stałe w Austrii
- Od 18-tego roku życia
- Osoby nieuleczalnie chore lub cierpią na trwałe, wyniszczające schorzenia zarówno fizyczne, jak i psychiczne
- Osoby posiadające diagnozę potwierdzającą zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji
Procedura:
- Każdy przypadek musi zostać oceniony przez dwóch lekarzy - w tym eksperta medycyny paliatywnej.
- Po okresie przeznaczonym na podjęcie decyzji (12 tygodni, a w przypadku choroby śmiertelnej 2 tygodnie) chory będzie mógł sporządzić testament życia u notariusza i otrzymać w aptece letalny preparat.
- Na życzenie Izby Aptekarskiej, w ustawie znalazł się zapis dotyczący nieupubliczniania informacji o aptekach wydających śmiertelne preparaty. Dane te będą przekazywane wyłącznie notariuszowi lub adwokatowi pacjenta.
- Lekarz ma prawo odmówić udziału w eutanazji na podstawie klauzuli sumienia
Niemcy
Wspomagane samobójstwo jest legalne, ale uzależnione od "decyzji sumienia" lekarza.
Zgodnie z orzeczeniem Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r., z kodeksu zawodowego niemieckich lekarzy wykreślono zakaz wspomagania samobójstw. Trybunał orzekł również, że osoba zamierzająca popełnić samobójstwo ma prawo do pomocy osób trzecich, aby móc je przeprowadzić bezboleśnie i bezpiecznie. Sędziowie Trybunału zdefiniowali decyzję o własnym końcu życia jako ważny wyraz samostanowienia.
Pacjent nie może jednak zażądać od lekarza pomocy w dokonaniu samobójstwa. Kongres lekarzy, zdominowany przez lekarzy o konserwatywnych poglądach, sprzeciwił się uznaniu wspomaganego samobójstwa za usługę medyczną należną pacjentowi i pozostawił lekarzowi możliwość zastosowania klauzuli sumienia w tej sprawie.
Przeciwnicy argumentują, że przepisy nie wyjaśniają, co stanie się ze śmiertelnym preparatem, jeśli nie zostanie użyty lub będzie zużyty tylko częściowo. Wskazują również, że nie zapewnia się opieki tym osobom, które "z pewnością pod ogromną presją psychiczną" pomagają w samobójstwie.
Sposób podawania środka letalnego:
- Samodzielnie przez pacjenta, któremu może towarzyszyć osoba trzecia
- Lekarz ma prawo odmówić udziału w eutanazji na podstawie klauzuli sumienia
Wymogi prawne:
- Osoby mające potwierdzającą zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji, która jest wyrazem wolnej woli,
- Trybunał Konstytucyjny nie określił szczegółowych kryteriów legalności asystowanego (accompagned) samobójstwa, w tym również wieku pacjenta czy szczegółów procedury
- Aktualnie w Bundestagu znajdują się dwa projekty ustawy regulującej prawo do asystowanego samobójstwa.
Procedura:
Brak szczegółowej procedury. Zgodnie z ogólną interpretacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego lekarz wypisuje receptę na letalny środek, a pacjent przyjmuje go samodzielnie.
W 2023 r. trzy zdrowe osoby skorzystały z prawa do asystowanego samobójstwa.
WÅ‚ochy
Chociaż obecnie we Włoszech nie ma obowiązującego prawa dotyczącego eutanazji lub samobójstwa wspomaganego przez lekarza, to decyzja nr 242/2019 wydana przez włoski Trybunał Konstytucyjny 25 września 2019 r. ustaliła, że osoba, która w określonych okolicznościach ułatwiła realizację niezależnego i swobodnie sformułowanego postanowienia o popełnieniu samobójstwa przez inną osobę, jest zwolniona z odpowiedzialności karnej. W następstwie tego orzeczenia niektórzy obywatele złożyli wnioski o przyznanie wspomaganego samobójstwa w publicznym systemie opieki zdrowotnej, co spowodowało dużą niepewność w procesach składania wniosków. Brakuje wspólnych i zdefiniowanych procedur, ponieważ w decyzji nr 242/2019 dodano jedynie pewne zasady, na których prawodawca będzie musiał oprzeć swoją przyszłą interwencję.
Portugalia
16 maja 2023 r. po długiej batalii i wielu próbach, weszło w życie prawo legalizujące eutanazję w Portugalii.
Wcześniej w 2018 r. prawicowa większość odrzuciła projekt legalizacji eutanazji. Powrócił on do parlamentu po zmianie większości, którą objęli socjaliści, co pozwoliło na przyjęcie ustawy w lutym 2020 r. Od tego czasu prawicowy prezydent Portugalii Marcelo Rebelo de Sousa, konserwatywny katolik, czterokrotnie wetował przyjętą przez Parlament ustawę o medycznie wspomaganej śmierci. Jednak jego czwarte weto zostało odrzucone przez kwalifikowaną większość w Parlamencie, co zmusiło Prezydenta Sousę zgodnie z zapisami konstytucji do podpisania ustawy. Jednak ustawa została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego, który w styczniu 2024 r. wydał orzeczenie o niezgodności przyjętej ustawy z konstytucją.
Trybunał uznał, że ustawa jest zbyt nieprecyzyjna w definiowaniu "nieuleczalnej choroby i "nieznośnego cierpienia" co otwierało drogę do nadużyć. Jednocześnie Trybunał zaznaczył, że sama idea eutanazji nie jest sprzeczna z ustawą zasadniczą, o ile będzie ona uregulowana w sposób precyzyjny i gwarantujący ochronę życia. To orzeczenie oznacza, że parlament Portugalii może ponownie podjąć próbę legalizacji eutanazji, ale musi to zrobić uwzględniając zastrzeżenia Trybunału Konstytucyjnego. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zablokowało możliwość stosowania ustawy w obecnym kształcie. Teoretycznie eutanazja jest legalna, ale w praktyce nie można jej przeprowadzić. Parlament musi opracować i uchwalić nową ustawę, a prezydent ją podpisać. Dopiero po spełnieniu tych warunków eutanazja będzie mogła być legalnie wykonywana w Portugalii.
Irlandia
W październiku 2020 r. projekt ustawy o umieraniu w godności przeszedł przez drugie czytanie w Parlamencie Irlandii. Po ostrym sprzeciwie Kościoła katolickiego i prawicy ustawa została skierowana do specjalnej komisji, a termin jej wejścia w życie odsunięty na czas nieokreślony. W 2023 r. powstała parlamentarna Komisja Wspólna ds. wspomaganej śmierci, która przedstawiła w marcu 2023 r. Raport Końcowy z rekomendacją przyjęcia Ustawy o wspomaganym umieraniu. W 2024 r. Raport został przekazany rządowi do rozważenia.
Albania
Wbrew medialnym doniesieniom eutanazja jest surowo zabroniona w Albanii. Z braku szczegółowych uregulowań prawnych podlega ona art.76 i 78 Kodeksu karnego jako umyślne lub nieumyślne zabójstwo zagrożone karą od 10 do 25 lat więzienia. Jednocześnie nieudzielenie pomocy osobie, której zdrowie lub życie jest zagrożone, przez osobę zobowiązaną do tego z mocy prawa lub wykonywanego zawodu jest zagrożone karą do 2 lat więzienia. Natomiast Kodeks Etyki i Deontologii Lekarskiej przewiduje możliwości stosowania przez lekarza terapii uśmierzającej ból, która może prowadzić do skrócenia życia pacjenta. Sprzeciw wobec takiej terapii może zgłosić na piśmie sam pacjent (zgodnie z ratyfikowaną przez Albanię Konwencją nr 01/07/2011 z Oviedo z 1997 r.), a w razie gdy pacjent jest nieświadomy, lekarz podejmuje takie działanie za zgodą najbliższych krewnych.
Czechy
W Czechach parlament kilkakrotnie odrzucał projekty legalizacji eutanazji. Czescy biskupi katoliccy sprzeciwiają się wprowadzeniu eutanazji: "Sprzeciwiamy się wszelkim formom eutanazji – to znaczy bezpośredniemu, przemyślanemu i celowemu zakończeniu życia, a także wspomaganemu samobójstwu – to znaczy przemyślanej zaplanowanej i celowej pomocy w popełnieniu samobójstwa". Przeciwko legalizacji eutanazji wypowiadają się także wierni innych wyznań oraz osoby prowadzące hospicja. W Republice Czeskiej systematycznie rośnie liczba osób popierających eutanazję z 58% w 2007 r. do 73% w 2023. Jednocześnie spada liczba osób sprzeciwiających się eutanazji, w większości katolików, z 28% w 2007 r. do 20% w 2023 r.
Estonia
W Estonii eutanazja i medycznie wspomagane samobójstwo są nielegalne.
W 2023 r. prokuratura oskarżyła mężczyznę, który skonstruował urządzenie do poddawania ludzi eutanazji. Oskarżony poddawał kandydatów ocenie stanu zdrowia, a następnie umożliwiał użycie gazu, którego wdychanie miało doprowadzić do zgonu. Prokuratura przekazała, że wynajął on urządzenie co najmniej trzykrotnie, z czego dwie osoby zmarły w wyniku skorzystania z niego, zaś w trzecim przypadku w urządzeniu zabrakło gazu.
Litwa
Do litewskiego Sejmu od 2012 r. trafiał kilkukrotnie projekt legalizacji eutanazji, który w 2016 r. został zdjęty z harmonogramu posiedzeń parlamentu.
Niedawno litewski konstruktor zaprojektował "Kolejkę górską do śmierci", w której śmierć miałaby następować w wyniku niedotlenienia mózgu.
Francja
Po 50 latach nieustającej batalii politycznej o prawo do godnej śmierci we Francji, 27 maja 2025 r. Zgromadzenie Narodowe Francji przegłosowało przyjęcie 2 ustaw związanych z końcem życia: ustawy rozszerzającej opiekę paliatywną oraz ustawy o pomocy w umieraniu. Dotychczas obowiązujące uregulowania prawne w tym obszarze (tzw. Ustawa Leonettiego z 2005 r. zmodyfikowana w 2016 r.) dotyczyły jedynie prawa do niestosowania uporczywej daremnej terapii. Ustawa przyjęta w 2025 r. przez Izbę Niższą francuskiego parlamentu w październiku 2025 r. ma być procedowana przez Senat, w którym posiadające większość partie prawicowe zapowiadają liczne poprawki. Wejście w życie ostatecznej wersji ustawy przewidywane jest na 2026 rok. Należy zaznaczyć, że tekst ustawy przyjętej przez Zgromadzenie Narodowe nie zawiera terminów „medycznie wspomagane samobójstwo" czy „eutanazja". Zamiast tego mowa jest odpowiednio o samodzielnym przyjęciu środka letalnego przez pacjenta lub o podaniu go przez personel medyczny w razie, jeśli pacjent nie jest w stanie wykonać tego samodzielnie. Ciekawym elementem tekstu ustawy jest paragraf przewidujący karę więzienia i wysokiej grzywny za przeszkadzanie pacjentowi w skorzystaniu z prawa do pomocy w umieraniu, który to zapis spotkał się z dużym oporem w prawicowych kręgach politycznych.
Sposób podawania środka letalnego:
- Doustnie samodzielnie przez pacjenta w obecności lekarza
- Przez lekarza lub pielęgniarkę (jako wyjątek) w sytuacji, jeśli pacjent nie jest w stanie zrobić tego samodzielnie
Wymogi prawne:
- Dostępne wyłącznie dla pełnoletnich obywateli/obywatelek francuskich zamieszkujących we Francji
- Dotyczy osób dotkniętych ciężką i nieuleczalną chorobą w zaawansowanym lub terminalnym stadium, powodującą cierpienie fizyczne i psychiczne nie do zniesienia lub ból nie poddający się uśmierzeniu
- Pacjent/pacjentka musi być w stanie wyrazić swoją wolę w nieprzymuszony (wolny) i świadomy sposób
- Brak możliwości użycia dyrektyw antycypacyjnych
Procedura:
- Lekarz prowadzący zapewnia przestrzeganie procedur prawnych, w tym zapewnienie podjęcia „kolegialnej" decyzji przez zespół, w skład którego wchodzą przedstawiciele zawodów medycznych, w tym medycy związani i niezwiązani z leczeniem danego pacjenta/pacjentki
- Lekarz prowadzący musi przekazać decyzję w terminie 15 dni od złożenia wniosku o podanie preparatu letalnego przez osobę zainteresowaną
- Pacjent/pacjentka, po otrzymaniu decyzji, ma czas do namysłu i zmiany decyzji, jednak nie dłuższy, niż 3 miesiące, po przekroczeniu których cała procedura musi być przeprowadzona od początku
- Lekarz musi być obecny przy przyjmowaniu przez pacjenta doustnego preparatu
- Przewidziana jest kontrola post-mortem w celu potwierdzenia prawidłowości przeprowadzenia procedury
- Lekarz może odmówić udziału w pomocy w umieraniu na podstawie klauzuli sumienia. Nie dotyczy to personelu medycznego zatrudnionego w szpitalu publicznym, w którym przeprowadzana jest procedura pomocy w umieraniu.
